Ekonomija

Pandemija koronavirusa je dovela do teških ekonomskih posljedica koje nisu zaobišle ni Bosnu i Hercegovinu. Ubrzo nakon uvođenja vanrednog stanja koje je u najkraćem roku teško pogodilo mnoge industrije, a naočito mala preduzeća, preduzetnik i marketinški ekspert Ejub Kučuk na društvenim mrežama je pokrenuo grupu „Glas malih biznisa“ sa namjerom da kanališe interese i zahtjeve svih malih preduzetnika i njihovih uposlenika.

Pokrenuli ste na društvenim mrežama grupu „Glas malih biznisa“. Šta vas je nagnalo na to, kome je sve namjenjena i koliko trenutno brojite članova (i koliko radnika)?

Već u prvim danima korona krize mi je bilo vidljivo da naše vlasti ne znaju s čim su se susrele, da nemaju nikakve organizacijske i komunikacijske sposobnosti za krizni menadžment, da će se „baviti privredom tek kad se riješi zdravstvena“ kriza, da će do njihovih mjera cijela privreda završiti u provaliji iz koje se neće izvaditi, a da će socijalni bunt strašan.

Svi koji ne vide da je cijeli svijet stao, da većina država svijeta ulaže i 50% državnih proračuna za spas privrede, svi koji nemaju komunikacijske vještine, koji ne znaju umiriti i inspirisati različite ciljane javnosti, ne trebaju ni da se bave vođenjem države u ovim vremenima. A kod nas se svako smatra sposobnim da vodi državu. Pa i oni koji naprave najveći klaster zaraze kršeći mjere koje su sami propisali.

Jednu noć njihova nesposobnost „nije mogla više pod kožu“, a „glasmalihbiznisa je nastao samo par minuta iza tog krika koji sam ugušio u njedrima da ne prepadam ukućane.

Postoji li ikakva procjena o tome koliko mali biznisi zapošljavaju radnika u BiH, koje su, bar trenutno, najugroženije grane, i da li su već počela otpuštanja?

U BiH ima više od 27.500 registrovanih malih firmi (10-50 zaposlenih) i više od 48.000 mikrobiznisa i obrta (do 10 zaposlenih). Zajedno čine 85% svih registrovanih firmi u BiH s nekoliko stotina hiljada radnih mjesta.

Imate li ikakav „živi“ kontakt sa vlastima i koje su najhitnije mjere i odluke koje od njih očekujete?

Svakodnevno sam u kontaktu s vlasnicima i uposlenicima malih firmi, živim njihove probleme i pomno slušam probleme s kojim se bore iza dana u dan. Veoma je mali broj njih koji mogu sebi priuštiti mjesec dana bez posla, da ne govorim o 2 ili 3 mjeseca zabrane rada te još 2-3 u kojim će biti manja potražnja. Najhitnije mjere su:

- Doprinosi priznati svima bez ikakvih islovaljavanja, a do iznosa od 377KM (osim javnoj upravi i finansijskim institucijama), kako u malom biznisu tako i uposlenim i vlasnicima obrta;

- Firme osloboditi bar 50% poreza na profit iz 2019 godine;

- Puno oslobađanje od akontacije poreza na dobit za 2020;

Naredni koraci OPŠTINE, GRADOVI, BRČKO DISTRIKT

Dozvoljenom alokacijom, rebalansima i oslobađanjem sredstava na računima za skloništa i civilnu zaštitu opštine će imati stotine miliona KM (79 opština u FBiH i 64 u RS) i moramo tražiti od njih:

1. Oslobađanje svih firmi, obrta i pojedinaca, bez izuzetaka, plaćanja svih komunalnih taksi i parafiskalnih nameta za koje je nadležna Opština;
2. Oslobađanje svih firmi, obrta i pojedinaca, bez izuzetaka, naknada za ljetnje bašte u tokom vanrednog stanja/prirodne nesreće + dodatnih 90 dana od dana prekida stanja prirodne nesreće/vanrednog stanja;
3. Oslobađanje svih firmi, obrta i pojedinaca, bez izuzetaka, plaćanja najma prostora u vlasništvu Opštine tokom vanrednog stanja/prirodne nesreće + dodatnih 90 dana od dana prekida stanja prirodne nesreće/vanrednog stanja;
4. Izvršiti plaćanja prema firmama sa kojim Opština ima potpisane ugovore i to na način da u cjelosti odmah plate već realizovane isporuke bez birokratskih odugovlaćenja, da se poslovi koji nisu do kraja završeni plate po privremenoj situaciji u skladu sa stepenom izvršenja ugovora;
5. Isplatiti 500KM za vrijeme trajanja stanja prirodne nesreće + 30 dana svim uposlenicima, vlasnicima obrta i fizičkim licima koja su prema zakonu o doprinosima plaćala paušal, kao i uposlenicima svih firmi kojima je u potpunosti zabranjen rad u periodu vanrednog stanja/prirodne nesreće;
6. Osigurati minimalne prihode (500KM) svim fizičkim licima koji su prihode ostvarivali po osnovu ugovora o djelu u BiH ili inostranstvu, a koji su sve prihode prijavljivali i plaćali zakonom propisane poreze do 29.02.2020. godine;
7. Analizirati i identificirati sve poljoprivredne površine na području Opštine koje se mogu ustupiti bez naknadezainteresovanim poljoprivrednicima i firmama, napraviti za njih plan sjetve kultura koje najbolje uspijevaju na tom prostoru, bezbjediti sjeme, đubrivo, dohranu i osigurati otkup svih viškova.

BORBA ZA SVIH 10 KANTONA

1. Plaćanje poreza na dohodak i ostalih naknada na minimalnu platu koje nisu uračunate u 244K po uposleniku koje pokriva FBiH;
2. KREDITI - U slučaju da se ne usvoji puni moratorij na plaćanje kredita:

- preuzeti na sebe rate kredita privrednih subjekata u Kantonu bez izuzetaka u periodu mart-maj 2020. godine + 90 dana od dana prestanka proglašenja stanja prirodne nesreće odnosno vanrednog stanja, kao dio javnog duga, kako radnika tako i preduzetnika.

- preuzeti puni trošak kamata za sve poslovne subjekte i preduzetnike, pogođene krizom ako podignu kredit za pokretanja biznisa nakon epidemiološke krize (primjer: ako neki frizer ili drugi preduzetnik, koji sada ne može da radi, po okončanju krize podigne kredit u banci da bi ponovo pokrenuo rad ili izmirio obaveze na ime plata i ostalog, Grad će mu platiti svu kamatu na taj kredit).

3. KOMUNALNE TAKSE - Osloboditi sve firme, bez izuzetaka, plaćanja svih komunalnih taksi i parafiskalnih nameta za koje je nadležan Kanton;
4. NAKNADE - Osloboditi sve firme naknada za ljetnje bašte i najam javnih površina, uključujući takse za reklame na vanjskim sredstvima oglašavanja u tokom vanrednog stanja/prirodne nesreće + dodatnih 90 dana od dana prekida stanja prirodne nesreće/vanrednog stanja;
5. NAJAM POSLOVNIH PROSTORA –

- Sva pravna lica osloboditi plaćanja najma prostora u vlasništvu Kantona tokom vanrednog stanja/prirodne nesreće + dodatnih 90 dana od dana prekida stanja prirodne nesreće/vanrednog stanja.

- Privatnim zakupodavcim preporučiti odricanje zakupnina poslovnim sektorima ili umanjenje od minimalno 50% u periodu mart-maj 2020. godine + 90 dana od dana prestanka proglašenja stanja prirodne nesreće odnosno vanrednog stanja.

6. ROKOVI PLAĆANJA - Izvršiti plaćanja prema firmama sa kojim Kanton ima potpisane ugovore i to na način da u cjelosti odmah plate već realizovane isporuke bez birokratskih odugovlaćenja, da se poslovi koji nisu do kraja završeni plate po privremenoj situaciji u skladu sa stepenom izvršenja ugovora.
7. PLATE – isplatiti:

- 300KM/mjesec po zaposlenom tokom trajanja prirodne nesreće + 30 dana svim firmama koje imaju pad prometa veći od 20% 

- 400KM/mjesec po zaposlenom tokom trajanja prirodne nesreće + 30 dana svim firmama koje imaju pad prometa veći od 30%

- 500KM/mjesec po zaposlenom tokom trajanja prirodne nesreće + 30 dana svim firmama koje imaju pad prometa veći od 40% u mjesecu poredeći sa febreuarom 2020 godine

8. Analizirati i identificirati sve poljoprivredne površine na području Kantona koje se mogu ustupiti bez naknadezainteresovanim poljoprivrednicima i firmama, napraviti za njih plan sjetve kultura koje najbolje uspijevaju na tom prostoru, bezbjediti sjeme, đubrivo, dohranu i osigurati otkup svih viškova.