Život / Nauka i tehnologija

Naučnici su identifikovali geološku lokaciju, za koju kažu da najbolje odražava predloženu novu epohu nazvanu antropocen, što je veliki korak ka promjeni zvanične vremenske linije historije Zemlje.

Termin antropocen, koji je prvi put predložen 2000. godine da bi odrazio koliko je ljudska aktivnost duboko promijenila svijet, postao je uobičajena akademska riječ koja objedinjuje različite oblasti proučavanja.

„Kada osam milijardi ljudi ima uticaj na planetu, sigurno će biti posljedica“, rekao je Kolin Voters, počasni profesor na Geografskoj, geološkoj i školi za životnu sredinu Univerziteta u Lesteru, koji je i predsjednik Radne grupe za antropocen.

Preselili smo se u ovo novo stanje Zemlje i to bi trebalo da bude definisano novom geološkom epohom, dodao je Voters, prenosi CNN.

AVG, grupa koja se trenutno sastoji od 35 geologa, radi od 2009. na tome da antropocen postane dio zvanične vremenske linije Zemlje. Grupa je 2016. utvrdila da je epoha antropocena počela oko 1950. godine – početka ere testiranja nuklearnog oružja, čiji se geohemijski tragovi mogu naći širom svijeta. Od tada, istraživači su razmotrili 12 lokacija koje bi mogle da pruže ključni dokaz potreban za podršku njihovom prijedlogu, od kojih je devet stavljeno na glasanje.

Naučnici su u utorak objavili geološko nalazište – jezero Kroford u Ontariju u Kanadi, koje najbolje prikazuje geološki uticaj antropocena, prema njihovom istraživanju.

Međutim, ne slažu se svi da je antropocen geološka realnost ili da istraživači imaju dovoljno dokaza da ga zvanično proglase novom epohom.

Geološka vremenska skala pruža zvanični okvir za naše razumijevanje historije Zemlje duge 4,5 milijardi godina. Geolozi rastavljaju historiju naše planete na eone, ere, periode, epohe i doba – pri čemu je eon najveći dio vremena, a doba najkraće.

Na primjer, trenutno živimo u Megalajanskom dobu. To je dio epohe holocena, koja je počela na kraju posljednjeg ledenog doba prije 11.700 godina, kada su ledene kape i glečeri počeli da se povlače. Holocen je dio kvartarnog perioda, najnovije podjele kenozojske ere, koja je zauzvrat dio fanerozojskog eona – koji se proteže od prije 539 miliona godina do danas.

Ova geološka poglavlja često se nazivaju po mjestu gdje su prvi put proučavana. Jurski period je dobio ime po stijenama bogatim fosilima u francuskim planinama Jura, dok je kambrijski period dobio svoj nadimak po rimskom nazivu za Vels.

Endru Nol, profesor prirodne historije na Univerzitetu Harvard, rekao je da je skala „od velike pomoći“ za njegov rad kao paleontologa.

„Kada kažem ‘kambrij’, ovo ne prenosi samo vrijeme između 539 i 485 miliona godina, već i obilje informacija o okruženju, tektonici, paleogeografiji i još mnogo toga“, rekao je Nol.

To je, dodaje, pomalo kao da se kaže srednji vijek ili renesansa.

Ako bude odobren, antropocen bi bio treća epoha kvartarnog perioda. To bi takođe značilo da je epoha holocena bila posebno kratka, jer su druge epohe trajale nekoliko miliona godina.

Svaka podjela u zvaničnoj vremenskoj liniji takođe je predstavljena jednim geološkim lokalitetom – poznatim kao odsjek i tačka globalnog graničnog stratotipa (GSSP), koji najbolje prikazuje ono što je novo ili jedinstveno u određenom poglavlju u historiji Zemlje.

Svaka tačka je obično označena „zlatnim šiljkom“, često ukucanim u ključni sloj stijene, iako bi to mjesto moglo biti stalagmit ili jezgro leda.

Za antropocen, predložena lokacija zlatnog šiljka je sediment koji se nalazi u koritu jezera Kroford, a otkriva geohemijske tragove testova nuklearne bombe, posebno plutonijum – radioaktivni element koji je široko otkriven širom svijeta u koralnim grebenima, ledenim jezgrima i tresetnim močvarama.

Jezero Kroford je izašlo kao pobjednik nakon što je AVG glasao za devet lokacija kandidata u tri kruga. Druge potencijalne lokacije uključivale su tresetište u poljskim Sudetskim planinama, jezero Sirsvil u Kaliforniji, dio morskog dna u Baltičkom moru, zaliv u Japanu, vulkanski krater ispunjen vodom u Kini, jezgro leda izbušeno sa Antarktičkog poluostrva i dva koralna grebena, jedan u Australiji, a drugi u Meksičkom zalivu.

Voters je rekao da je bilo veoma teško izabrati između različitih lokacija i da su glasovi bili bliski, ali vjeruje da je jezero Kroford pobijedilo jer je predložena geohemijska početna tačka antropocena povezana sa sedimentom posebno precizna.

Jezero nije veliko, pokriva 2,4 hektara, ali je izuzetno duboko, skoro 24 metra, a sediment koji se nalazi na dnu može se podijeliti na godišnje slojeve za uzorkovanje za geohemijske markere ljudske aktivnosti.

Ova analiza omogućava naučnicima da vide promjene u godišnjoj rezoluciji, objasnila je Frensin Mekarti, profesorka nauka o Zemlji na Univerzitetu Brok u Kanadi koja je proučavala jezero.

„Oblik (jezera) ograničava mješanje vodenog stuba tako da se donje vode ne miješaju sa površinskim vodama. Dno jezera je potpuno izolovano od ostatka planete, osim onoga što lagano tone na dno“, objasnila je ona.

Endru Kandi, profesor i predsjedavajući za radiohemiju životne sredine na britanskom Univerzitetu u Sautemptonu i član AVG-a, rekao je da nam „prisustvo plutonijuma daje jasan pokazatelj kada je čovječanstvo postalo tako dominantna sila da bi moglo ostaviti jedinstveni globalni ‘otisak prsta’ na našoj planeti“.

Međutim, izbor jezera Kroford nije konačna odluka o tome da li je antropocen priznat kao zvanična geološka vremenska jedinica.

AVG će kasnije ovog ljeta podneti prijedlog da se antropocen ozvaniči Potkomisiji za kvartarnu stratigrafiju. Ako se članovi potkomisije slože sa većinom od 60 odsto, prijedlog će zatim proslijediti Međunarodnoj komisiji za stratigrafiju, koja će takođe morati da glasa i saglasi se sa većinom od 60 odsto da bi se prijedlog nastavio na ratifikaciju. Oba tijela su dio Međunarodne unije geoloških nauka, koja predstavlja više od milion geonaučnika širom svijeta.

Konačna odluka se očekuje na 37. Međunarodnom geološkom kongresu u Busanu, Južna Koreja, u avgustu 2024. godine.