Politika / Regija

U Crnoj Gori se već duže vrijeme zbog kratkoročnih interesa i punjenja budžeta tolerišu sumnjive investicije iz država koje nisu demokratske, ocijenjeno je u crnogorskom CDT-ovom podkastu “AKCIJA”.

Sagovornici podkasta saglasni su da u Crnu Goru dolaze različiti strani uticaji, ali da se jasno razlikuju oni maligni od uticaja Evropske unije (EU), te da se dobar dio uticaja ostvaruje kroz takozvani korozivni kapital.

Programska direktorica CDT-a, Milica Kovačević, kazala je da je Crna Gora u posljednje dvije decenije kontnuirano izložena malignim uticajima iz inostranstva, da se oni manifestuju kao ekonomski, politički i medijski.

“Prema našim istraživanjima po uticaju istakle su se Rusija, ekonomskim uticajem u kontitnuitetu od 2006. godine, a i političkim u posljednjih nekoliko godina, potom Kina ekonomskim uticajem kroz projekat autoputa i Srbija, kojoj smo mi vječna interesna zona a čiji se uticaj manifestuje kao ekonomski, a posljednjih godina kao politički i medijski, i to kroz eksponente u vidu Vlade Srbije i njihovih partnera u Crnoj Gori, Srpske pravoslavne crkve (SPC) i njenog velikog uticaja i srpskih medija koji su bliski vlastima u Beogradu”, kazala je Kovačević.

Ona je kazala da je istraživanje ulaska takozvanog korozivnog kapitala pokazalo da je zabrinjavajuće to što se povećava broj direktnih stranih investicija iz zemalja autoritarnih i hibridnih režima i i manjkavom demokratijom.

“Crna Gora bi trebalo da usvoji evropske standarde, skrining investicija, u kojem bi se one provjeravale u odnosu na nacionalne prioritete i nacionalnu bezbjednost zemlje”, zaključila je programska direktorica CDT-a.

Krije se da li se crnogorski kapital vraća da bude opran

Izvršna direktorica Mreže za afirmaciju nevladinog sektora (MANS), Vanja Ćalović Marković ukazala je da je situacija I lošija nego što govore zvanični podaci crnogorskih institucija koji, kako je navela, mogu pokazati i da je dio investicija došao iz Velike Britanije iako se vjerovatno radi o ruskom kapitalu.

“Ili sa nekih ofšor destinacija a u pitanju je vjerovatno crnogorski kapital. Centralna banka ne daje potpune podatke, čuva nečiju privatnost. Nismo mogli da saznamo iz kojih su zemalja došli ogromni iznosi jer bi to moglo da nam pokaže da je u pitanju kapital ljudi iz Crne Gore koji se vraća da bude opran kroz investicije. Drugo što bismo mogli saznati je je da li su u upitanju kirminalci iz drugih zemalja”, rekla je Ćalović Marković.

Iako je došlo do promjene vlasti, dodaje direktorica MANS-a, i dalje nemamo nikakvu ozbiljnu zakonodavnu i institucionalnu reformu koja bi obezbjedila da se lakše detektuje pranje novca.

“Mi srećom još nismo imali takvih slučajeva, ali uvijek postoji opasnost, pitanje je vremena kada će terorističke strukture da otkriju te kanale, jer one uvijek prate kanale organizovanog kriminala”, navodi Ćalović Marković.

Doskorašnja potrpedsjednica Vlade i ministarka evropskih poslova Jovana Marović kaže da već duže imamo priliv investicija iz nedemokratskih država.

“2017. su prva država po investicijama bili Ujedinjeni Arapski Emirati, 2020. je to bio Azerbejdžan. Ni ova Vlada nije uspjela da napravi otklon od loših praksi DPS-a, poput eknomoskog državljanstva, podsjetiću da smo mi iz Ministarstva ekonomskih poslova skrenuli pažnju da taj program treba odmah okončati”, rekla je Marović i ukazala kako je Malta, koja je članica EU, zbog rata u Ukrajini ograničila ko može dobiti ekonomsko državljanstvo.

“Pa ga nisu mogli dobiti Rusi i Bjelorusi a kod nas je to ostavljen uz dodatan sistem provjere, i time se šalje poruka šta stavljate na prvo mjesto. Logika je i ranije i sada bila da zbog kratkoročnog punjenja budžeta i kratkoročnih interesa dajete primat problematičnim investicijama i investitorima”, kaže Marović i ističe pozitivan primjer Hrvatske koja samo iz dva programa može da povuče 6 milijardi eura iz EU.

Govoreći o kineskom uticaju, auto-putu i zaduženju za njegovu izgradnju, Ćalović Marković je podsjetila da Kina, ako procijeni da Crna Gora ne može vraćati kredit, može tražiti vratimo kompletan dug u jednoj tranši ili u zamjenu dio teritorije Crne Gore. “Mi znamo šta Kineze interesuje, njih ne interesuju neke poljane, interesuje ih Luka Bar, EPCG, energetika, hidropotecnijal, mi smo njima moneta za potkusurivanje na njihvom novom Putu svile”, kaže direktorica MANS-a.

Ko plaća politički marketing?

Osvrćući se na strane uticaje na izborni proces u Crnoj Gori, prije svega na finansiranje izbornih kampanja, Ćalović Marković je istakla primjer TV Pink, koja je registrovana u Srbiji, a kada je u pitanju prodaja političkog marketinga u Crnoj Gori, u predizbornom periodu, ona se vrši preko firme koja je registrovana u Crnoj Gori.

“I Agencija za sprječavanje korupcije (ASK) je tako tumačila zakon da ta firma ne mora da objavljuje podatke po kojim cijenama prodaje politički marketing, za razliku od drugih medija. Jedna politička struktura za izbore 2020. nije platila skoro 250.000 eura troškova prema Pinku uopšte. Znači dvije godine nakon izbora. Pitanje je da li je te troškove platio neko drugi pa to predstavlja nelegalnu donaciju u izbornom procesu ili je te troškove snosio sam Pink što je takođe nezakonita donacija”, rekla je ona.

“Drugi primjer je firma sa Kipra, njoj jedan politička struktura ostala dužna 50.000 eura. Rokovi plaćanja su sedam dana nakon izdavanja fakture, a evo više od dvije godine niko to nije platio. ASK ih čak i stimuliše da ovo rade”, kaže Ćalović Marković.

Otvoreni Balkan nema smisla, ne treba Vučić da nas vodi u EU

Marović je, govoreći o Otvorenom Balkanu rekla da je ta inicijativa imala smisla samo dok je bila pod okriljem EU i Berlinskog procesa.

“Ali je pod velom netransparentnosti. Zašto vam je potrebna još jedna inicijativa koja je netransparentna kada već potpisujemo bilateralne sporazume, već putujemo sa ličnim kartama, imamo Berlinski proces gdje su sve države Balkana, a ovdje su samo tri, to je taj manjak inkluzivnosti. Nemate mehanizam za rješavanje sporova, za izlazak iz inicijative, nemamo dovoljno kapaciteta da učestvujemo u više incijativa, treba ako ima nešto dobro u Otvorenom Balkanu uzeti pod okrilje Berlinskog procesa”, kazala je Marović.

Ćalović Marković je ocijenila da u EU ne bi trebalo u EU da nas vodi Aleksandar Vučić.

“Crna Gora je tu mnogo više napredovala, bar u tim nekim tehničkim stvarima i pregovorima, ja vjerujem da ova inicijativa ima veze sa Vučićevim političkim planovima i apsiracijama a ne sa ekonomijom ili bilo čim sličnim. Čujemo ljude kako zdušno podržavaju tu inicijativu, naslijepo je podržavaju jer je inicijativa Aleksandra Vučića.  Kada je u pitanju sloboda medija ili uopšte političke i svake druge slobode, mislim da se mnogi slažu da Srbija klizi u jednu autokratiju i mislim da taj politički upliv može da bude samo štetan po Crnu Goru”, kazala je Ćalović Marković.

Da ima volje sankcije bi se sprovodile bolje

Upitane da li se sankcije prema Rusiji sprovode adekvatno, Marović i Ćalović Marković su saglasne da to nije slučaj, ali dijelom i zbog nepostojanja mehanizama za zamrzavanje imovine ruskih tajkuna.

“Ne sprovode se u potpunosti, da se sprovode bila bi konfiskovana vila u vlasništvu Olega Deripaske a nije. Veliki problem je i zemljama  EU što zakonodavstvo nije predvidjelo da se oduzima i zamrzava imovina kao rezultat sankcija, ali gdje je bilo volje bilo je i načina, oduzimana je imovina u Americi, Njemačkoj, Italiji. “U Crnoj Gori je izašao neki spisak, a on je bio sveden. Tu je problem i što ne može da se dokaže vlasništvo, što je ono skriveno kroz više ofšor slojeva. Kod nas se samo prepiše što je Brisel usvojio a ne implementira se”, rekla je Ćalović Marković.

“Nemamo mehanizme kojima bismo vršili kontrole i zamrzavali imovinu, da smo ušli u adekvatno usvajanje Zakona o imovini imali bismo mehanizme”, dodala je Marović.

Izvršni direktor udruženja građana “Zašto ne?” iz Bosne i Hercegovine, Darko Brkan, ocijenio je da u našem regionu pored uticaja Rusije i Kine postoji i uticaj i istočnih država i Turske, te da da postoji jako velika mreža lokalnih faktora koji doprinose stranom uticaju i koji jesu glavni proliferatori stranog uticaja u regionu.

“Što pod direktnim uticajem, novčanim ili drugim, ili zbog direktne konekcije sa lokalnim vlastima koje podržavaju određene ideje na geopolitičkoj sceni”, izjavio je Brkan.

(Izvor: cdm.me)