Vijesti / BiH

Trenutno se na svim mjernim stanicama na području Kantona Sarajevo bilježi daljnji rast zagađujućih materija u zraku što ukazuje da su tokom dana prosjeci viši u odnosu na prethodnih dana, zbog čega je i proglašena epizoda Upozorenja.

Prema podacima od 15.00 sati kvalitet zraka na području Sarajeva je vrlo nezdrav, indeks kvaliteta zraka iznosio je 259, dok je koncentracija PM10 čestica iznosila 234.

Slična situacija je danas i na području Travnika gdje je indeks kvaliteta zraka u 15.00 sati iznosio 226, a koncentracija PM10 čestica 200.

PM10 čestice uglavnom sadrže željezo, aluminij i silikate, a nastaju primarno zbog loženja na kruta goriva te ispušnih plinova automobila i industrije. Njihova prosječna granična vrijednost tokom 24 sata je 50 mikrograma (μg/m3) po metru kubnom, a sve iznad toga znači da je kvalitet zraka lošiji te da može početi utjecati na zdravlje.

Kod osoba s respiratornim oboljenjima poput astme moguća su značajna pojačanja simptoma i intenziteta bolesti. Povećana vjerovatnoća negativnih posljedica po respiratorne organe cjelokupnog stanovništva. Oboljeli od plućnih bolesti i bolesti srca, trudnice, djeca i stariji, moraju izbjegavati bilo kakve aktivnosti tokom boravka vani. I svi ostali morali bi izbjegavati produžena ili veća naprezanja tokom boravka vani.

U narednih 48 sati i duže se očekuje slična vremenska situacija koju karakteriše pojava temperaturne inverzije u jutarnjim i večernjim satima i slab vjetar, pretežno južnog i jugoistočnog smjera. Nepovoljna situacija sa aspekta kvaliteta zraka bi se trebala zadržati tokom narednih nekoliko dana što ukazuje na mogućnost daljnjeg i relativno brzog nakupljanja zagađujućih materija.

U brojnim ostalim gradovima zrak je također nezdrav - u Ilijašu i Visokom u 15.00 sati indeks kvaliteta zraka iznosio je 191 i 167, zatim Vogošći i Zenici sa izmjerenim indeksom od 159 i 157.

I u tim situacijama sa nezdravim zrakom moguća je pojava pojačanih simptoma i intenziteta bolesti kod osoba s bolestima srca i disajnih organa, poput astme. Svi ostali bi mogli početi osjećati negativan utjecaj zagađenja na zdravlje. Sljedeće grupe trebaju smanjiti bilo kakve vanjske fizičke aktivnosti: plućni i srčani bolesnici, trudnice, djeca i starije osobe. Produžena ili veća naprezanja tokom boravka vani. trebali bi izbjegavati i svi ostali.

Podaci o kvalitetu zraka na području BiH prikupljaju se sa zvaničnih mjernih stanica, a dio tih stanica je u nadležnosti Federalnog hidrometeorološkog zavoda BiH, Zavoda za javno zdravstvo Kantona Sarajevo, dio u nadležnosti Tuzlanskog kantona te Američke ambasade u BiH, a prikuplja ih i objavljuje nevladina organizacija Eko akcija na svojoj web stranici.

Kvalitet zraka jedino je dobar na području Mostara (indeks 44), Ivan-sedla (17), Bihaća i Tešnja u kojima je indeks kvaliteta zraka u 15.00 sati iznosio 8, odnosno 4. 

Indeks kvalitete zraka temelji se na mjerenju čestica ( PM2.5 i PM10), ozona (O3), dušikovog dioksida (NO2), sumpornog dioksida (SO2) i emisije ugljičnog monoksida (CO).

PM2,5 ili fine čestice su one koje su puno opasnije jer su manje od 2,5 mikrometra ili mikrona (μg) pa lakše i dublje mogu prodrijeti u organizam.

One nastaju sagorijevanjem fosilnih goriva (ispušni plinovi iz automobila, grijanje na drva ili ugalj i sl.), a sastoje se uglavnom od sulfata, nitrata, amonijaka, organskog i elementarnog ugljika, teških metala, poput olova, mangana, bakra, kadmija, cinka, nikla, vanadija i kroma.