Život / Kultura

Kantonalni zavod za zaštitu kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Sarajevo u ovoj godini planira realizaciju niza projekata na obnovi i zaštiti vrijednih spomenika, ali i unaprijediti vlastiti rad kroz pokretanje različitih aktivnosti.

Kako je naveo u razgovoru za Fenu direktor Zavoda Boris Trapara, nakon desetogodišnje pauze u toj je instituciji pokrenuta izdavačka djelatnost u okviru koje je za ovu godinu planirano više aktivnosti, poput izdavanja časopisa i publikacija različite vrste. Trenutno je u fazi implementacija OWIS sistema i elektronske pisarnice.

Trapara navodi da su za kraj aprila planirali organizirati naučnu konferenciju sa temama iz oblasti zaštite baštine i istorije arhitekture i umjetnosti austrougarskog perioda, u saradnji sa Institutom za istoriju umjetnosti Bečkog univerziteta.

- Nakon više decenija zapostavljanja arheološkog naslijeđa, u Kantonalnom zavodu je od prošle godine zaposlen i arheolog koji radi na pripremi Registra arheoloških lokaliteta za Kanton Sarajevo, te planu arheoloških istraživanja na više lokacija – istaknuo je on.

Iako je, podvlači Trapara, Zavod izgubio veliki dio nadležnosti nad Baščaršijom – izuzetno vrijednim resursom u kontekstu kulturno-istorijske baštine koji je bio i povod osnivanja Zavoda prije 60 godina, u toj instituciji nastavljaju pratiti, mapirati i dokumentovati promjene koje se dešavaju na tom prostoru kroz zavodsku Službu dokumentovanja Baščaršije. Taj materijal je u većoj mjeri digitalizovan i često ga koriste studenti arhitektonskih fakulteta, kao i istraživači i drugi naučni radnici.

Trapara također najavljuje da Zavod planira aktivirati svoj Konzervatorsko-restauratorski sektor te se aktivno uključiti u proces obnove graditeljskog naslijeđa u Kantonu Sarajevo. Uzimajući u obzir da veći dio tog naslijeđa ulazi u prostor nacionalnog spomenika "Historijski urbani krajolik Sarajeva", biće potrebno prethodno obnoviti licencu za rad nad nacionalnim spomenicima BiH.

- U drugoj polovini prethodne godine ova licenca je, postavljanjem novih uslova od Vlade Federacije, prestala da važi, te je na taj način Kantonalni zavod isključen iz bilo kakvih aktivnosti koje se odnose na nacionalne spomenike BiH, kao i na "crvenu zonu" nacionalnog spomenika "Historijski urbani krajolik Sarajevo" u kojoj se nalazi i najveći i najznačajniji dio graditeljskog naslijeđa Sarajeva – pojasnio je.

Plan i program rada Zavoda za 2023. godinu još nije ušao u proceduru razmatranja i usvajanja u Skupštini Kantona Sarajevo.

Uzimajući u obzir to da je Kantonalni zavod izradio projekat zamjene vanjske stolarije na Despića kući, plan je da se zajedničkim sredstvima sa JU "Muzej Sarajeva" realizuje taj projekat tokom ove godine. Realizacija projekta u prethodnoj godini nije bila moguća jer, kako pojašnjava Trapara, nisu postojala finansijska sredstva koja su sada djelimično obezbijeđena putem grantova i iz budžeta Ministarstva kulture i sporta KS.

Takođe, on najavljuje da nakon što ispune nove uslove koje je Federalno ministarstvo prostornog uređenja postavilo pred tu ustanovu, a tiču se ponovnog pribavljanja licence za rad na nacionalnim spomenicima BiH, Kantonalni zavod planira krenuti u realizaciju obnove fasada u Sarajevu za koje je već spremna projektna dokumentacija i za šta su već osigurana finansijska sredstva.

Govoreći o Kalin hadži Alijinoj džamiji, arheološkom lokalitetu nadomak Narodnog pozorišta Sarajevo, Trapara podvlači da je taj projekt završen u Zavodu i 2019. godine dostavljen naručiocu – Vakufskoj direkciji. Postupak oko pribavljanja potrebnih dozvola se vodi u Općini Centar. Arheološka istraživanja su okončana i vršili su ih u tri navrata - 2005. godine, 2007. godine i 2017. godine stručnjaci Zemaljskog muzeja BiH (arh. istraživanja ostataka objekta džamije), Muzeja Sarajeva (arh. istraživanja ostataka mekteba) i Društva arheologa 1894. (arh. istraživanja harema).

- Uređenje prostora se bazira na interpretacijskom pristupu, odnosno olakšavanju komunikacije vrijednosti dobra baštine kroz prostornu intervenciju. Na dinamičan način arheološki lokalitet se otvara prema javnosti, nudi "skrivene" priče o različitim temama, stavlja arheološke artefakte u različite kontekste, te na taj način omogućava bolje upoznavanje i učenje o onome što stoji ispred nas. Dakle, lokalitet je tretiran kroz projekat u kontekstu provedenih arheoloških ispitivanja i kao takav je i prezentovan – naveo je direktor Zavoda.

Kada je riječ o iznimno vrijednom nacionalnom spomeniku BiH - graditeljskoj cjelini Jajce kasarna, kompleksu koji čine kasarna, garaže, magacini, ostave, kupatilo i praonica, kuhinja i objekat prijavnice, Trapara naglašava da se na njega primjenjuju mjere zaštite utvrđene Zakonom o provođenju odluka Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika BiH.

- Vlada Federacije BiH dužna je da osigura pravne, naučne, tehničke, administrativne i finansijske mjere za zaštitu, konzervaciju i prezentaciju nacionalnog spomenika – podvukao je.

Kantonalni zavod posjeduje arhivsku i tehničku dokumentaciju vezanu za objekte ovog kompleksa koju su spremni staviti na raspolaganje prilikom intervencija na kompleksu kasarne Jajce. Imajući u vidu da Kantonalni zavod ne posjeduje licencu za rad na nacionalnim spomenicima BiH, ne može biti uključen u intervencije koje podrazumijevaju provođenje mjera i metoda zaštite na tom kompleksu. Trapara podsjeća da je u prošlosti u javnosti bilo više ideja i prijedloga o budućem izgledu tog vrijednog kompleksa, ali do danas one nisu realizovane.

Planovi Kantonalnog zavoda za ovu godinu su bazirani na Strateškom planu 2022-27. u kojem su postavljena četiri strateška cilja. Radi se o prvom planu takve vrste u istoriji Zavoda. Ciljevi su unapređenje radnih procesa i metodologije rada, javno zagovaranje u cilju stvaranja boljeg zakonskog okvira unutar oblasti kojima se Zavod bavi, promocija Zavoda u široj javnosti te širenje mogućnosti za finansiranje Zavoda.