Život / Okoliš

Borba aktivista, udruženja, organizacija i mještana čija su sela ugrožena planovima za izgradnju malih hidroelektrana (MHE) udruženih u Koaliciju za zaštitu rijeka obilježila je i 2020. godinu.

U ovoj godini su ostvareni i značajni rezultati, pa je tako povećan i broj opština i gradova koji su se pridružili Inicijativi 'Opštine bez brana' i potpisali istoimenu deklaraciju. Radi se o zajedničkoj inicijativi ekoloških nevladinih organizacija i opština iniciranoj od Koalicije za zaštitu rijeka Bosne i Hercegovine.

- Dosad je Deklaraciju potpisalo deset opština, a tokom protekle godine poslano je oko 30 dopisa kojima su predstavnici Koalicije tražili sastanke sa načelnicima i gradonačelnicima da bi prezentirali inicijativu i inicirali moguće potpisivanje Deklaracije. Na većinu adresa su ponovljeni dopisi, ali odgovora druge strane nije bilo - navodi se. 

Kako se naglašava na konferenciji za medije, Deklaraciju 'Opštine bez brana' dosad su potpisale opštine Istočno Novo Sarajevo, Sokolac, Ljubuški, Istočni Stari Grad, Istočna Ilidža, Trnovo, Pale, Bihać, Centar Sarajevo i Novi Travnik i tako se obavezale da neće izdati koncesiju, dozvolu ili preporuku za izgradnju brana ili hidroelektrana na teritoriji njihove opštine bez konsultacija sa građanima. 

Predstavnici Livna i Tomislavgrada izjasnili su se da ne žele potpisati Deklaraciju jer nemaju namjeru graditi male hidroelektrane, dok je predstavnik Dervente kazao da je ne želi potpisati jer nema planiranih MHE na području opštine Derventa.  

Opštine koje nisu odgovorile na dopise, bez obrzira na poslane podsjetnike, su Mrkonjić Grad, Šipovo, Prijedor, Ribnik, Kiseljak, Fojnica, Vitez, Sanski Most, Lopare, Visoko, Novi Grad Sarajevo, Kotor Varoš, Drvar, Stolac, Bileća, Ravno, Trebinje i Ljubinje.

Od predstavnika Travnika pokazana je želja za saradnju i održan je sastanak te se čeka na odluku Opštinskog vijeća o toj temi. U Jajcu je prihvaćena Deklaracija, nakon što je formirano Opštinsko vijeće i čeka se zvanično potpisivanje. 

Kako je istaknula koordinatorica Koalicije za zaštitu rijeka BiH Dragana Skenderija, prvi su im se javili predstavnici Ljubuškog i Bihaća i bili zainteresovani za potpisivanje Deklaracije.

- Oba gradonačelnika su izjavili da su svjesni šta njihove rijeke znače za njih, njihove građane/ke i turizam. Saradnje nije manjkalo ni sa ostalim potpisnicima te pozivam sve predstavnike opšina i gradova da se i oni pridruže inicijativi i tako stanu na stranu zaštite prirode i svojih građana/ki - poručuje Skenderija.

Naglasila je da čekaju i odgovor gradonačelnika Banjaluke, nadaju se da će biti pozitivan i uslijediti ubrzo kao i da će se i još neko od već kontaktiranih predstavnika odazvati na poziv.

Deklaracija 'Opštine bez brana' dio je aktivnosti koje zajedno implementiraju Arnika (Češka), Koalicija za zaštitu rijeka BiH i Centar za životnu sredinu uz finansiranje Programa za promociju tranzicije Češke Republike i Evropske unije kroz projekt Eko BiH. Zasnovana je na 'Deklaraciji o zaštiti rijeka Zapadnog Balkana', koja je donesena 2019. godine na međunarodnoj konferenciji u Sarajevu. 

U 2021. godini Skupština Republike Srpske usvojila je Deklaraciju o zaštiti rijeka, a nakon Predstavničkog doma i Dom naroda Parlamenta Federacije BiH usvojio je zakonski okvir za zabranu gradnje malih hidroelektrana u FBiH u formi Nacrta zakona o električnoj energiji.

Prostor za te projekte koje donose korist samo pojedincima, a istovremeno nemjerljivu štetu ljudima i prirodi, sve se više sužava. Iz Koalicije za zaštitu rijeka BiH poručuju da se borba nastavlja sve do potpunog moratorija na izgradnju tih objekata.