Vijesti / Svijet

1663. – Québec dobija status francuske kraljevske provincije.

1779. – Engleski moreplovac i istraživač James Cook ubijen je na Havajima u iznenadnom okršaju sa ostrvljanima. Na prvom putovanju od 1768. do 1771. riješio je tajnu Australije, oplovio Novi Zeland i utvrdio da je Nova Gvineja ostrvo. Od 1772. do 1775. istraživao je ostrva u Tihom okeanu, a na trećem putovanju od 1776. do 1779. prvi je oplovio obale Aljaske, istražio je Beringov moreuz i otkrio Havajska ostrva.

1804. – Zbor Srba u Orašcu kod Aranđelovca donio odluku o dizanju ustanka protiv Turaka i za vožda izabrao Đorđa Petrovića, nazvanog Karađorđe. Sukobi Srba i Turaka izbili su poslije sječe knezova koju su započele beogradske dahije da bi zastrašile srpski narod i njegove vođe. Prvi srpski ustanak je isprva zahvatio krajeve zapadno od Kolubare, Šumadiju i Pomoravlje, a gotovo cio Beogradski pašaluk je oslobođen 1807, ali je sudbinu ustanka odredio ishod rusko-turskog rata. Kad su Rusija i Otomansko carstvo potpisali mir u Bukureštu 1812, Porta je dobila pravo da zaposjedne srpske gradove i 1813. je ugušila ustanak.

1876. – Elisha Gray i Alexander Graham Bell neovisno su jedan o drugome prijavili patent za telefon.

1895. – U Londonu je premijerno izvedena komedija “Važno je zvati se Ernest” Oscara Wildea, njegova posljednja drama i jedno od njegovih najznačajnijih djela.

1943. – Crvena armija u Drugom svjetskom ratu oslobodila je Rostov, iz kojeg je izbacila njemačke okupatore.

1945. – Jedinice Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije (NOVJ) ušle su u Mostar i tako ga oslobodile nakon skoro četverogodišnje okupacije od strane njemačkih i italijanskih fašističkih snaga, koje su podržavali domaći izdajnici. 14. februara 1945. godine oko podne prve jedinice 26. dalmatinske divizije probile su se u Mostar. Nešto kasnije do grada su se probile i 19. dalmatinska i 29. hercegovačka divizija, a već oko 19 sati gotovo svi Nijemci i ustaške snage pobjegli su iz Mostara. Oko 20 sati Adolf Hitler, vrhovni zapovjednik njemačkih snaga, koji je u to vrijeme morao lično odobriti svako povlačenje, priznao je poraz i izdao naređenje o povlačenju razbijene vojske. 14. februara 1945. godine u 20 sati grad Mostar bio je slobodan. Mostar je u Drugom svjetskom ratu svoju slobodu skupo platio. Grad je dao 750 poginulih boraca, 1.517 žrtava fašističkog, četničkog i ustaškog terora, odnosno svaki osmi stanovnik grada nije dočekao slobodu. Grad je imao svoj bataljon, ilegalnu štampariju, dao je 14 narodnih heroja i sedmero obješenih rodoljuba.

1946. – Na američkom univerzitetu “Pensilvanija” počeo je da radi “elektronski mozak”, odnosno kompjuter, koji je označen skraćenicom ENIAC (Elektronski numerički integrator i kompjuter).

1950. – Rođena je hrvatska pjevačica Josipa Lisac.

1956. – U Moskvi je počeo 20. kongres Komunističke partije SSSR, na kojem je šef partije Nikita Hruščov osudio kult ličnosti Josifa Staljina i torturu ogromnih razmjera, označenu kao “Staljinova skretanja”. Kongres je donio odluke kojima je počeo javni raskid s najgrubljim staljinističkim deformacijama.

1958. – Objavljeno je ujedinjenje kraljevina Irak i Jordan u Arapsku Federaciju, sa iračkim kraljem Fejsalom Drugim, rođakom jordanskog monarha Huseina, kao šefom države. Monarhija u Iraku je oborena u julu 1958, kralj je ubijen i Federacija se raspala.

1961. – Na Sveučilištu u Californiji prvi puta je sintetiziran element 103, lorencijum, posljednji element iz skupine aktinoida.

1972. – Sovjetski svemirski brod bez ljudske posade “Luna 20” krenuo je ka Mjesecu, odakle je 11 dana kasnije donio uzorke Mjesečevog tla.

1989. – Iranski vjerski vođa ajatolah Ruholah Homeini izrekao je “fatvu” (smrtna presuda) engleskom piscu indijskog porijekla Salmanu Rušdiju, autoru “Satanskih stihova”, ocjenjujući da je tim djelom hulio na islam.

1989. – U orbiti je smješten prvi satelit u satelitskoj konstelaciji Globalnog pozicijskog sistema.

1995. – Peru saopštio da je zauzeo posljednje uporište ekvadorske vojske na svojoj teritoriji i proglasio jednostrani prekid vatre u 19-dnevnom pograničnom ratu s Ekvadorom.

1998. – Miroslav Tadić i Milan Simić predali su se dobrovoljno Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu. To su bili prvi optuženi za ratne zločine počinjene tokom ratova na prostoru bivše SFRJ 1991.-”95. koji su se dobrovoljno predali Haškom sudu.

2000. – Skupština tadašnje NK Croatie tajnim glasovanjem donosi odluku o povratku imena Dinamo.

2001. – Skupština Srbije je ukinula Zakon o javnom informisanju na osnovu kojeg je režim Slobodana Miloševića vršio represiju nad slobodnim i nezavisnim medijima u Srbiji. Od oktobra 1998, kada je Zakon usvojen do septembra 2000. mediji su kažnjeni sa više od 30 miliona dinara, a jednom broju je zabranjen rad.

2003. – Nakon šest godina života prvom kloniranom sisaru, ovci Dolly, ubrizgana je smrtonosna injekcija zbog simptoma progresivne bolesti pluća.

2003. – Tužilaštvo Haškog tribunala otpečatilo je optužnicu protiv lidera Srpske radikalne stranke Vojislava Šešelja za zločine protiv humanosti, počinjene u BiH i Hrvatskoj od 1991. do 1993. godine.